Malownicze krajobrazy Suwalszczyzny zdecydowanie inspirują do tworzenia. Być może z tego powodu urodzony w 1860 roku w rodzinie wykształconych, lecz ubogich Żydów, w siedlisku nieopodal Kibartów, Izaak Lewitan stał się jednym z najsłynniejszych w Imperium Rosyjskim pejzażystów. Chociaż nie mieszkał tu na stałe, jednak 25 stycznia 1977 r. odsłonięto w Kibartach popiersie I. Levitana (autorstwa Broniusa Vyšniauskasa, arch. Rimvydas Vyšniauskas).
Salomėja Nėris - poetka, która osiągnęła szczyty sztuki i najjaśniejsza gwiazda okresu niepodległości, której twórczość wielu przyrównuje do pieśni słowika. Poetka urodziła się w wigilię dnia Błogosławionej Salomei, 17 listopada 1904 r. we wsi Kirszai opodal Olwity. Wojna zniszczyła jej dom rodzinny - spłonął w 1944 r., jednak zachowały się dwie obory oraz fundament domu mieszkalnego. Wiele rzeczy przypomina o S. Neris – rosną bujne krzewy bzu, zielona bylica boże drzewko, stare jabłonie. W 1972 r. przy fundamentach domu mieszkalnego ustawiono kamień pamiątkowy (autor – rzeźbiarz V. Pleškūnas). Nie brakuje tu zwiedzających i wycieczek, a co roku odbywają się czytania twórczości laureatów Wiosny Poetyckiej. Miejsce urodzenia poetki jest własnością prywatną, należy do krewnych, nie ma tu ekspozycji pamiątkowej.
W sąsiedniej wsi, Kirszach, 11 lutego 1917 r. urodził się poeta Kazys Bradūnas. Zaszczepiony przez rodziców patriotyzm, związek z ojczyzną został wzmocniony przez codzienność pracy na roli, w którą poeta był zaangażowany od najmłodszych lat. Pisać wiersze zaczął jeszcze podczas nauki w gimnazjum w Wyłkowyszkach. Los chciał, aby po 1944 r. Bradūnas mieszkał daleko od ojczystych stron. Ojczyste strony Kazysa Bradūnasa w Kirszach oznacza kompozycja rzeźb z symboliczną bramą. Ku pamięci swojego krajana wzniósł ją ludowy rzeźbiarz Raimundas Blažaitis. Ojczyzna poety, który przeniósł się na Zachód, została zniszczona w czasie wojny, a na jej miejscu wyrosły krzaki. „Moja ojczyzna została pogrzebana żywcem / Zasypana gruzem, popiołem…” te bolesne słowa Kazysa Bradūnasa są wyryte w drzewie w rodzinnym obejściu poety.
Malownicze okolice doliny rzeczki Szyrwinty to również ojczyste strony Józefa Albina Herbaczewskiego. Urodził się 20 października 1876 r. w Lankeliškiai. Ważną część jego spuścizny stanowią teksty literatury pięknej. Pierwszy zbiór jego dzieł w języku litewskim – „Wieniec cierniowy" - został wydany w Krakowie w 1908 r. pod pseudonimem Vienuolis. Dokładnie miejsce urodzin Herbaczewskiego nie jest znane, ponieważ ślad po wsi został tylko w pismach i wspomnieniach, dokładnego miejsca nie znaczy nawet żaden kamień.
W Margiai, później przemianowanych na Naudžiai, 3 listopada 1881 r. urodził się litewski rzeźbiarz i grafik Petras Rimša. Mimo, że w wieku 17 lat pozostał tylko z matką, dwiema siostrami i młodszym bratem, odpychał od siebie pracę na roli tak daleko, jak to możliwe. Co prawda, początkowo Rimšowie mieszkali w innym miejscu, dom obecnej Rimšynė został wybudowany dopiero w 1924 r. Zasłynął jako twórca symbolicznych i patriotycznych rzeźb Artojas (1907 r.), Lietuvos mokykla 1864–1904 (Vargo mokykla - 1906 r.), Skausmas (1916 r.) i wielu innych. Brat Petrasa, Juozas, był przemytnikiem książek, ale kiedy około 1968–1969 r. założono muzeum w Rimšynė, uhonorowano tylko dzieła Petrasa, bo w owych czasach o bohaterstwie przemytników książek należało milczeć, zaś dopiero niedawno ustalono, że w latach 1945–1946 tu działała podziemna drukarnia litewskiej partyzanckiej dzielnicy Tauras. Dwóch odważnych patriotów – syn gospodarzy Jurgis Rimša i pracujący u niego Jonas Kulboka drukowali tu gazetę Laisvės žvalgas. Obecnie jest to własność prywatna i drzwi muzeum są otwarte coraz rzadziej.
Wszystkim dobrze znana piosenka o chłopcu z Suwalszczyzny (wiersz Iš Suvalkijos lygumų) jest nieoficjalnym hymnem tego regionu, skomponowanym przez urodzonego we wsi Rūda (Šilkalnis) 1 lipca 1923 roku Kostasa Kubilinskasa. Twórczość poety stanowi złoty fundusz litewskiej literatury dziecięcej, większość poematów dla dzieci urzeka płynną narracją i jasną atmosferą, lecz niewielu wiedziało, że nie wszystko na drodze życiowej poety było takie proste.
To jedni z najbardziej znanych twórców, ale z pewnością nie jedyni z okolic Wyłkowyszek. Każdy z nas ma swój ulubiony styl, więc zapraszamy do odkrywania tego, co jest Państwu bliskie.
Trasa i zdjęcia zostały przygotowane podczas realizacji projektu „Vilkaviškis TVIC Tourism Innovations” finansowanego przez Agencję Nauki, Innowacji i Technologii.
Opinie