Rejon wyłkowyski od dawna słynie jako kraina pracowitych ludzi. Z tego powodu instytucja publiczna Centrum Informacji Turystycznej i Biznesowej w Wyłkowyszkach we współpracy ze wspólnotami wsi Gižai i „Virbalio vartai" realizuje projekt finansowany z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i skarbu Republiki Litewskiej w ramach II priorytetu Strategii Rozwoju Lokalnego Obszaru Wiejskiego Regionu Vilkaviškis w latach 2016-2023 „Wsparcie współpracy w promocji marketingu turystycznego" w obszarze działania „Promocja marketingu turystycznego".
W rejonie działa wielu rzemieślników, a wieści o wysokiej jakości ich wyrobów sięgają daleko poza jego granice. Wspólnota wsi Gižai (ul. Liepų 13, Gižai) zaprasza na wycieczkę edukacyjną „Gižai – wieś pod lipą“. Jeśli chcesz posłuchać opowieści o wielowiekowej lipie w Gižai, poznać sekrety chronione przez nietoperze zamieszkujące spichlerz dworu w Prapuoleniai, skosztować herbaty i miodu z kwiatu lipy, upiec pachnące ciasto – wpadaj bez wahania.
Człowiekowi od kołyski do trumny zawsze towarzyszy kromka codziennego chleba. Droga jest bardzo długa i wymagająca, dlatego wspólnota „Virbalio vartai” (ul. Vilniaus 13, Virbalis) zaprasza wszystkich do zapoznania się z całym procesem wypieku chleba: od uprawy i siewu zbóż po parującego na stole bochna chleba. Program edukacyjny „Szlak chleba” oferuje nie tylko własnoręczny wypiek chleba, który wstrzelisz do pieca i zabierzesz jeszcze ciepły dodomu, lecz również zapoznanie się z innymi rzemiosłami oraz wieńczącą program ucztę przy suto zastawionym biesiadnym stole.
Domowy chleb najlepiej smakuje z domowym masłem. Centrum kultury-muzeum Suwalszczyzny (Suduwy) rejonu wyłkowyskiego (ul. Dvaro 6, Pojeziory) zaprasza na program edukacyjny „Smak tego masełka”. To praktyczny program edukacyjny dotyczący wytwarzania masła i jego drogi na stół. Zwiedzający biorą udział w ubijaniu masła, na koniec degustują domowy chleb z masłem ubitym przez samych uczestników. Centrum kultury-muzeum oferuje również inne programy - szczegółowe informacje są dostepne na stronie www.pezeriai.info.
W drodze do Wisztyńca można odwiedzić wiatrak i sprawdzić jak zboże zamieniało się w mąkę. Co prawda wizytę w młynie należy wcześniej umówić z Centrum dla Zwiedzających Parku Regionalnego Wisztyniec, które również polecamy, bo jest to miejsce rozwiewające wszelkie mity o równinach Suwalszczyzny.
Ponieważ pagórki niezbyt nadają się do uprawy roli, łąki są bogate w kwiaty, co jest rajem dla pszczół. Aromatyczny miód sprzedaje Rasa Vilkaitienė.
Gdzie kwiaty, tam nie tylko wspaniały miód, lecz także spichlerze pełne ziół. Ekologiczne gospodarstwo zielarskie Jūratė Rutkauskienė oferuje różnorodne sprawdzone przez naszych przodków naturalne leki.
Ma nie tylko zioła, ale także zamienniki kawy o wielu korzystnych właściwościach. Oczywiście, zamienniki powstały przede wszystkim z powodu drożyzny - naturalna czarna kawa była towarem luksusowym, a pomysłowi wieśniacy znaleźli sposób na przygotowanie napoju o podobnym kolorze, smaku i zapachu. Dziś sytuacja odmieniła się i substytuty kawy są znów cenione. Filia Litewskiego Muzeum Narodowego Ojczyzna Jonasa Basanavičiusa (ul. Gimtinės 17, wieś Ožkabalių I) oferuje zwiedzającym program edukacyjny „Kawa żołędziówka - siła dla młodych, zdrowie dla starszych”. Znajdujący się w pobliżu Gaj Dębowy Litewskiego Odrodzenia Narodowego corocznie oferuje żołędzie, które, podobnie jak prawdziwi mieszkańcy Suwalszczyzny, pracownicy muzeum gromadzą i produkują kawę żołędziówkę, uznaną za dziedzictwo narodowe.
Kto chce prawdziwej czarnej kawy, może odwiedzić sklep Premo (ul. Vytauto 103) na dworcu autobusowym w Wyłkowyszkach, gdzie może spróbować lub kupić prażonej na miejscu kawy Coffee cruise. Jeśli do miasta jest nie po drodze, zapraszamy do sklepu firmowego we wsi Pagramdai.
Jeśli mówimy o kawie, nie należy zapomnieć również o pysznych, tłustych lodach z prawdziwej śmietanki. Na obrzeżu miasta działa fabryka lodów Art Glacio (ul. Pilviškių 48, Wyłkowyszki). Produkowane tu lody wyróżniają się jakością, a fabryka słusznie może poszczycić się produkowanymi na eksport lodami koszernymi, których produkcja nie jest tak łatwa. Obok fabryki działa sklepik, w którym można nabyć lody o różnych smakach.
Wielu nie wyobraża sobie świątecznego stołu bez sękacza. W rejonie wyłkowyskim pracuje nawet kilku fachowców, dlatego zachęcamy do próbowania i wybierania tego najlepszego. Naminiai Jolantos šakočiai (www.ekosakotis.lt) pielęgnują stuletnią tradycję, zostały uznane za dziedzictwo narodowe i zdobyły złoty medal na targach Rinkis prekę lietuvišką. Najdłuższe sęki mają sękacze Eglės (ul. J. Basanavičiaus 15, Kibarty), które lokalni mieszkańcy zwą również Matlaukio šakočiai. W wsi „pod lipą" przy ulicy Lipowej (ul. Liepų 37, Giży) są wypiekane fantazyjne sękacze niczym wielokonarowe lipy. Można tu nabyć również inne domowe przysmaki. Karalkrėslio kepyklėlė (ul. Užbalių 4, Karalkrėslis) również oferuje różne wypieki, słodycze, ciasta oraz domowy chleb.
W ten sposób znów wracamy do chleba. Czy próbowali Państwo domowego chleba z siemieniem lnianym? W starej olejarni w Wyłkowyszkach (ul. S. Neries 48, Wyłkowyszki) można kupić tłoczony dawną metodą olej. Zainteresowanych innymi smakami zapraszamy do odwiedzenia wystawy Suvalkijos aliejus (sklep Premo, ul. Vytauto 103, Wyłkowyszki, www.suvalkijosaliejus.lt), oferującej nawet 11 rodzajów tłoczonych na zimno olejów z nasion. W podróży po pagórkach Suwalszczyzny warto zajrzeć do Užbaliai (ul. Širvintos 21), gdzie można kupić tłoczony na zimno olej lniany lub konopny Skiltelė.
Znanym przysmakiem Suwalszczyzny jest Skilandis, zaś wyroby Gardulis (www.gardulis.lt) są uznane za dziedzictwo narodowe. Mają również więcej produktów uznanych za dziedzictwo narodowe, które są wytwarzane zgodnie ze wszystkimi tradycjami kulinarnymi Suwalszczyzny, z zachowaniem wszelkich charakterystycznych dla tego regionu walorów jakościowych i smakowych. Wyjątkową jakość pielęgnuje Provincijos mėsa (ul. Marijampolės 1, wieś Gižai), bowiem ich naczelną zasadą jest naturalność i jakość. Większość produktów jest wędzona na zimno, ale gospodarze poszerzają asortyment w zależności od kupujących i starają się oferować jak najszerszą paletę wyrobów, które zaspokoją każdy gust.
Prawdopodobnie wiele osób wie, jak powstaje domowy ser twarogowy, ale gospodarstwo Vilmantasa Navickasa oferuje degustację domowego sera podpuszczkowego (można go kupić w sklepie Premo przy ulicy Vytauto 103 w Wyłkowyszkach; w sklepie Provincijos mėsa przy ulicy Marijampolės 1, wieś Gižai). Jeśli sądzą Państwo, że sery podpuszczkowe są dość nowym wynalazkiem, wówczas możemy rozczarować, bo sposób produkcji takich serów jest na Litwie znany już od XVI – XVIII w.
Ludzie zawsze chcieli przynajmniej odrobinę osłodzić swoje życie, nic więc dziwnego, że jednym z najstarszych zajęć jest pszczelarstwo. Miód o różnych smakach oferuje pasieka Saulės ašara, a produkowane przez Vaško artelė świece doskonale ogrzewają dom, dezynfekują powietrze i wydzielają wspaniały naturalny zapach wosku. Świece z naturalnego wosku są dostępne również w online - pochodzą ze wsi Klampučiai @NatūralausBičiųVaškoŽvakės (sprawdź na Facebooku).
Popularność miodu potwierdza wspólnota wsi Didieji Šelviai (ul. Saulės 8, Didieji Šelviai) swoim centrum edukacyjnym Šelvių medutis. Odwiedzający mają do wyboru 8 programów edukacyjnych, opowiadających gdzie i jak pszczoły zbierają miód, jak wygląda ul, ubranie pszczelarza, sposób powstawania wosku, o rodzajach miodu, korzyściach płynących z miodu, uczących samodzielnego wydobywania plastra miodu itp. Centrum oferuje również program nie związany z tematem miodu, lecz również przedstawiający dawne tradycje Karpinių ažūrai.
Czasy się zmieniają, tak samo i tradycje, jednak wyroby z papieru nadal są popularne, tylko już w innej postaci. Kai svajojam (Facebook @kaisvajojam) techniką drapania tworzy niesamowite pozdrowienia, zaproszenia, zabawki i inne cechy, które nigdy nie są takie same jednak wymagają wyjątkowej staranności. Oferują również inne świąteczne akcesoria - karty stołowe, gazetki, zdrapywane losy na loterię, kalendarze adwentowe, świąteczne zestawy upominkowe. Jeśli czegoś brakuje na wystawie, zawsze można wykonać na zamówienie!
Produkcja kosmetyków wymaga dużej staranności, dlatego członkinie wspólnoty wiejskiej w Ramoniškės nazwały się myszkami i zebrały dla wspólnego celu - produkcji kosmetyków i przedstawienia tajników ich produkcji. Początkowo oferowały odwiedzającym program edukacyjny Droga mydła, ale ciągle uczą się nowych rzeczy, a paleta obecnie oferowanych produktów jest bardzo szeroka - twarde szampony, balsamy do ust, balsamy do rąk, hydrolaty, kremy itp.
Wysokiej jakości ręcznie wytwarzane wyroby (ul. Pracapolės, wieś Augalų) z miękkiej i delikatnej wełny alpak, która jest bardziej miękka i mocniejsza niż kaszmir, lżejsza niż owcza, delikatna niczym wełna merynosów. W zależności od wieku i gatunku alpaki, wełna tego zwierzęcia od 4 do 6 razy lepiej utrzymuje ciepło w porównaniu do wełny owczej. Jest odporna na zabrudzenia, nie zawiera lanoliny, dlatego pasuje dla osób cierpiących na alergie, jest odporna na mole. Na farmie można nabyć unikatowe, ręcznie wytwarzane wyroby.
Wełna alpak szybko podbija serca kupujących, jednak nie należy wyrzekać się tradycji. Przypominają o tym tkaczki Janina Blažukienė, Edita Šūmakariene, Vilija Šūmakariene oraz ich towarzyszki. Już od kilkunastu lat tkają różne kostiumy ludowe - i nie tylko litewskie. Tkały nawet norweskie! Pedagog J. Blažukienė prowadzi warsztaty edukacyjne tkania pasów i ma jeszcze więcej zamiarów na przyszłość (www.www.tautiniaidrabuziai.lt).
To tylko niewielka część tworzących z wielką miłością i entuzjazmem producentów z naszych okolic, więc zapraszamy do zapoznania się z wyrobami każdego z nich.
Trasa i zdjęcia zostały przygotowane podczas realizacji projektu „Vilkaviškis TVIC Tourism Innovations” finansowanego przez Agencję Nauki, Innowacji i Technologii.
Opinie